در میان انواع مختلف مبدل های حرارتی که در صنایع برای سرمایش و گرمایش سیالات مورد استفاده قرار می گیرند، مبدل حرارتی اسپیرال از جایگاه ویژه ای برخوردار است.
مبدل اسپیرال از دو صفحه تخت که حول یک میله یا لوله پیچیده شده و از دو کانال هم محور به مجود آمده، تشکیل شده است. در طرفین، انتهای کانال ها به صورت یک در میان توسط جوشکاری یک ورق، آب بندی می
گردد تا از اختلاط دو سیال جلوگیری گردد. در هر سمت مبدل از یک پوشش درپوش لولایی به همراه واشر استفاده می شود و با گشودن این درپوش ها، دسترسی به داخل مبدل و سطوح انتقال حرارت در سمت سیال
سرد و گرم امکان پذیر خواهد بود.
از آنجایی که جریان غیر همسو منجر به بیشترین مقدار انتقال حرارت می شود، سیال گرم از مرکز وارد شده و به صورت مارپیچی بعد از عبور از کانال از قسمت محیطی خارج می گردد و به همین ترتیب سیال سرد از
محیط مبدل وارد شده و از مرکز خارج می شود.
این مدل به صورتی طراحی شده است که سیال دو طرف، جریان کاملا مخالف هم تشکیل می دهند، لذا انتقال حرارت در کمترین اختلاف دما امکان پذیر می شود و حتی زمانی که ذرات نا خالصی در سیال در سطوح
دیواره یا کف، به علت کاهش سرعت جریان بر جای می ماند یا در حین بهره برداری ساکن می ماند همین که سرعت جریان به حالت نرمال برگشت، مبدل، با افزایش سرعت جریان از طریق کاهش سطح مقطع در محل
عبور جریان قسمتی که به ذرات ناخالصی متصل شده است، ناخالصی را تمیز می نماید.
کاربرد: مایع: مایع، کندانسور یا کولر گاز و غیره
ساختمان این مدل به صورتی است که انتقال حرارت بین سیالات به طور عمودی روی می دهد لذا این مدل برای فراورش مخلوط، بخارات یا گازهایی در حجم بالا استفاده می شود. سیال(عموما بخار یا گاز) به طور عمودی
ازمیان مبدل حرارتی با سرعت بالایی بدون افت فشار عبور می کند اما بعضی اوقات این مدل مبدل حرارتی برای مایع: مایع که اختلاف زیادی درسرعت جریان دارند، نیز استفاده می شود.
کاربرد: بخارساز، کندانسور، کمک گرمکن، کولر گاز، هیتر
مشخصات و مزایای مبدل حرارتی اسپیرال:
- اندازه فشرده و بازده بالای تضمین شده [مساحت گرمادهی 580 مترمربع، 2متر (عمق) در 2/5 متر (ارتفاع)]
- انتقال حرارت با کمترین اختلاف دما از طریق جریان کاملا مخالف
- مقاوم در برابر اختلاط سیالات به خاطر جوشکاری کامل بین کانال های سیال دو طرف
- جریان های اسپیرال در هر دو مجرا، سبب تمیز کاری داخل کانال ها شده و در نتیجه کمترین رسوب و جرم بر جای می ماند.
- تمیزکاری آسان به صورت شیمیایی یا مکانیکی با باز نمودن در پوش
- بازده گارانتی شده برای حداکثر انتقال حرارت از طریق جریان متلاطم
- تقریبا بدون نیاز به هزینه نگهداری به علت رسوب کم و عدم استفاده از واشر
- انتقال حرارت سیالات دارای ذرات نامحلول (Slurry)
کاربرد مبدل های حرارتی اسپیرال:
صنایع شیمیایی: پیش گرمایش، تبرید و تغلیظ کردن سیالات مختلف همچون اسید سولفوریک غلیظ در فاز مایع یا بخار اولئوم، اسید نیتریک، اسید اکریلیک، اسید چرب، محلول و غیره.
صنایع کاغذ: گاز، کولر آب قلیایی، گاز پسماند، تغلیظ کننده تریانتین، مبدل حرارتی واحد بازیافت گرما و تغلیظ کننده سطحی واحد تبخیر
صنایع غذایی و شکر: پیش گرم کننده و تغلیظ کننده سطحی آبمیوه های خالص، آب شیرین، روغن سبزیجات، آب پسماند و غیره
صنایع نساجی: مبدل حرارتی برای بازیافت حرارت در فرایند خشک شویی
صنایع گاز و ذغال سنگ: تغلیظ کننده محلول آمونیاک، محلول های بازی قوی، سیال شستشوی بنزن
استفاده از این نوع مبدل در صنایع شیمیایی، صنایع نفت، صنایع مواد غذایی و … که عامل رسوب زا در آن ها بیشتر است، پیشنهاد می گردد.