پمپ جابجایی مثبت

پمپهای گریز از مرکز در واقع پمپهای جابجایی منفی هستند. در واقع این پمپها سرعت سیال را به طور زیادی بالا می برند در حالیکه پمپ جابجایی مثبت به طور ثابت و یکنواخت سیال را از داخل محفظه خود به بیرون می رانند. پمپهای جابجایی مثبت برای هد بالاتر و ظرفیت های پایین تر بکار می روند. اصول کار به این صورت است که مقداری از سیال درون محفظه ای که مرتباً پر از سیال می شود گیر می کند. و سپس در فشار بالاتری، از قسمت خروجی پمپ خارج می شود.

تقسیم بندی انواع پمپ های جابجایی مثبت

پمپ جابجایی مثبت دارای دو نوع عمده هستند. یک نوع ،محفظه اصلی پمپ ثابت است و تقریباً شبیه سیلندر است و یک قطعه متحرک مانند پیستون درون آن حرکت می کند . به این پمپها، پمپهای رفت و برگشتی  می گویند. اما نوع دیگر پمپها، پمپهای دورانی  می باشند که حرکت محفظه شامل سیال، از قسمت ورودی سیال تا قسمت خروجی آن صورت می گیرد.

Positive displacement pump Alfa laval

پمپهای جابجایی مثبت نسبت به وضعیت پروان های که داخل آن است تقسیم بندی های خاص خود را دارند:

پمپهای دنده ای  که شامل دو چرخ دنده ساده هستند. و یکی از آنها به وسیله عامل محرک مثل موتور به گردش در آمده و چرخ دنده دیگر را بر می گرداند یک نوع از این پمپها هستند. در پمپهای دنده ای میزان سیال را به سادگی و تنها با تغییر سرعت گردش محور می توان تغییر داد.

Positive displacement pump MARS

پمپ هاي سنجشي معمولاً براي پمپ كردن مقدار دقيق سيال (مثل افزودن بازدارنده هاي شيميايي) به كار مي روند. ظرفيت كم و فشارهاي بالا از خصوصيات اين پمپ ها مي باشد.

پمپهاي پيستوني نيز به صورت جابجايي مثبت يا متغير ساخته مي شوند. در پمپهاي پيستوني با جابجايي متغير، جابجايي پمپ به طور خودكار تغيير يافته.  و موجب مي شود كه جريان مورد نياز سيستم به طور اتوماتيك ثابت باقي بماند. وقتي ميزان جابجايي تغيير كند فشار سيستم به نحوي متناسب با آن تغيير كرده به صورتي كه جريان تقريباً ثابت باقي بماند.

نحوه كار پمپ ها در سيستم

منحني يك پمپ ارتباط بين هد و ظرفيت يك پمپ را شرح مي دهد.  اين ارتباط بدين صورت است كه هرچه ارتفاع بالاتري مورد نظر باشد ظرفيت پمپ كمتر خواهد شد و در نتيجه اين دو رابطه عكس با يكديگر دارند. منحني سيستم نيز ارتباط بين اختلاف هد كل در سراسر سيستم و جريان كلي در سيستم را نشان مي دهد.

براي انتخاب يك پمپ شكل و شيب نمودار پمپ بايد نسبت به موقعيتش ( با توجه به نمودار سيستم ) مورد توجه قرار گيرد. گاهي اوقات كه ظرفيت پمپ از ظرفيت سيستم بيشتر است به وسيله شيرهايي به نام شير فشار شكن (Throttle Valve ) ظرفيت پمپ را تا ظرفيت مورد نياز در سيستم كاهش مي دهد.

شير فشار شكن

به اين ترتيب كه شير فشار شكن با صرف انرژي باعث افزايش انرژي اصطكاكي در قسمت خروجي پمپ شده. و باعث كاهش ظرفيت مي شود. كنترل ظرفيت پمپ مي تواند با برگرداندن قسمتي از مايع به بخش ورودي پمپ نيز صورت بگيرد. كه غالباً اين روش براي پمپهاي جابجايي مثبت بكار مي رود زيرا براي اين گونه پمپها شير فشار شكن به كار نمي رود.

راه ديگر براي تنظيم ظرفيت پمپ تطبيق سرعت چرخش پمپ با ظرفيت  مورد نياز است. كه غالباً كار آساني است زيرا پمپهاي الكتروموتوري با سرعت ثابتي راه اندازي مي شوند ولي از اين روش در پمپهاي توربيني مي توان استفاده كرد.