امروزه با گسترش استفاده از تفريحات آبی در مجموعه هاو پارک ها و همچنین استفاده ازتاسیسات استخر، جکوزی و سونا به عنوان تفریح و ورزش، مشتریان زیادی را به دنبال استفاده از این سرگرمی شاد و مفرح كشانده است.
در قدیم ساختمان استخر ها از تاسیسات ساده ای شامل لوله کشی های آب سرد ورودی ، فاضلاب و لوله های تخلیه شونده و غیره بودند.
امروزه با گسترش روز افزون تكنولوژيهاي تاسيساتي و فني در ساخت واجراي استخرهای آبي ، شاهد ورود تجهیزات و تاسیسات استخر منحصر به فردی می باشیم که کلیه خواسته های شناگران در خود جای داده است.
استخرهای شنا امروزه به نحوی طراحی می گردند که آب ورودی به استخرها در دمای استاندارد می باشند به نحوی که نه شناگران احساس بدداشته باشند و نه باعث کاهش تحرک،بدنی آن ها گردد و همچنين با استفاده از تکنولوژی هایمرسوم در دنيا ، از حیث رعایت مسائل بهداشتی نیز با استفاده از تجهیزات مخصوص تصفیه ضدعفونی کننده آباز بار آلودگی های میکروبی و همچنین با تصفیه مداوم آب از اسراف این نعمت خدادادی کاسته است .
تاسیسات استخر های شنا بنا به کاربرد و محل استفاده آن ها متفاوت است اما در اکثر استخر ها برای سیستم تاسیسات آن از موتورخانه استفاده می کنند .
استخر ها اگر به صورت سرپوشیده و یا سرباز باشند نحوه استقرار و تجهیز موتورخانه آن ها متفاوت است. در استخر های سرباز نیاز به سرمایش وگرمایش محیط نمی باشد و تنها تصفیه و گرمایش آب نیازمند سیستم های تاسیساتی است. این در حالی است که در استخر های سرپوشیده و در پارک های آبی سرپوشیده سیستم های سرمایش وگرمایش مناسب باید برای استخر انتخاب گردد و در موتورخانه استخر قرار گیرد.
در صورت سرپوشیده بودن استخر های شنا نیاز به تهویه سالن، وجود دارد. سالن مورد استفاده باید در درجه حرارت مناسب و رطوبت مطلوب باشد. برای تامین این درجه حرارت باید از وسایل سرمایشی و گرمایشی استفاده کرد.
با پیشرفتهایی که در چند سال اخیر حاصل شده است، شیوه ها و مفاهیم طراحی استخرها تغییر پیدا کرده و ویژگی های جدیدی به آنها اضافه شده است. طرح های جدید با توجه به توصیه های مشاوران استخرسازی درباره چیدمان، استقرار و شکل استخر تهیه می شوند. مهندسان تاسیسات نیز باید مطابقت داشتن کلیه تجهیزات استخر را با مقتضیات جریان و فیلتراسیون آن مورد بررسی قررار داده و تایید کنند. البته ملاحظات دیگری چون سیستم های الکتریکی، نوع پمپ ها، نوع فیلترها و شیمی آب نیز وجود دارند.
سازندگان استخرها باید بخوبی با تجهیزات مورد استفاده در استخرها، رنگها و پرداختهای سطوح، شیمی آب، پمپاژ مکانیکی،فیلتراسیون،سیستمهای گرمایش و الکتریکی آشنایی داشته باشند.
استخر های شنا برای کاربری های مختلفی مورد استفاده قرار می گیرند که بنا بر کاربری آن، دارای قسمتهای متفاوتی می باشند.یک استخر عمومی، دارای بخش هایی است که در زیر به آن اشاره می کنیم:
برای عملکرد بهینه ی این بخش ها نیاز به یک سیستم تاسیساتی یکپارچه است تا بتواند محیطی مناسب را برای شناگران تامین کند. برای برآورد این نیاز، تاسیسات یکپارچه ای را در فضایی به نام موتورخانه استخر تعبیه می کنند.
موتورخانه های معمولی استخر دارای تجهیزات زیر می باشند:
طراحی موتورخانه استخر شامل 3 بخش کلی می باشد.
برای بررسی موتورخانه ی یک استخر لازم است تا تک تک واحد های استخر به صورت مجزا مورد بررسی قرار گیرند تا تمامی تجهیزات مورد نیاز برای ایجاد آسایش شناگران مشخص شود.
استخر ها به دو صورت سرباز و سرپوشیده مورد استفاده قرار می گیرند.در صورت سرپوشیده بودن استخر های شنا نیاز به تهویه سالن، وجود دارد. سالن مورد استفاده باید در درجه حرارت مناسب و رطوبت مطلوب باشد. برای تامین این درجه حرارت باید از وسایل سرمایشی و گرمایشی استفاده کرد که در این کتابچه به بررسی این مسائل نمی پردازیم و تنها به نوع سیستم تامین کننده این حرارت و رطوبت اشاره خواهد شد.
در استخر های سرباز، نیاز به تهویه محیط وجود ندارد و تنها آب استخر باید از لحاظ تمیزی و درجه حرارت مورد بررسی قرار بگیرد.
جکوزی در دمای مطلوب بین 36 تا 42 درجه کار می کند و باید آبی تمیز داشته باشد. برای تامین این شرایط نیاز به تاسیساتی است که در زیر نمای شماتیک این سیستم نشان داده می شود. جکوزی ها دارای سیستم های جت پمپ هستند تا با فشار آب و برخورد آن به بدن شناور، آب درمانی جکوزی تکمیل گردد
برای بهره برداری مناسب از سونای بخار، باید رطوبت نسبی تا 99 درصد را برای آن فراهم کرد. برای ایجاد این شرایط لازم است تا با استفاده از تاسیسات باید این محیط را برای استفاده مهیا کرد.
برای استفاده از سونای خشک نیاز به نصب تاسیسات در موتورخانه نمی باشد و در این قسمت به بررسی آن نمیپردازیم.
برخی از پزشکان، فواید بسیار زیادی را برای استفاده از حوضچه های آب سرد بر می شمرند. برای عملکرد صحیح حوضچه های آب سرد، می توان راه های مختلفی را انتخاب نمود. در بعضی از استخر ها از سیستم های سرمایش مانند چیلر کمک می گیرند تا درجه حرارت این حوضچه را پایین نگاه دارند.
در سالن ورودی و رختکن یک استخر، باید با تهویه مناسب و استفاده از سیستم های سرمایشی و گرمایشی، محیطی آرام را برای شناگر ایجاد کرد.
برای طراحی تاسیسات این دو قسمت مشابه کتاب های طراحی تهویه مطبوع همچون کتاب کریر عمل می کنیم.
آب بهداشتی مناسبی که برای دست شویی و دوش ها مورد نیاز است باید در درجه حرارت مناسب در اختیار شناگران قرار گیرد که برای تامین این آب باید از تاسیساتی همچون نمای شماتیک زیر استفاده کرد. در این نما نحوه سیرکولاسیون آب و تجهیزات مورد استفاده برای گرمایش این آب نشان داده شده است.
حال پس از بررسی اجمالی بخش های مختلف استخر و تاسیسات مورد استفاده برای آن ها، به محاسبات سیستم های تاسیساتی برای استخر شنا می پردازیم.
برای تامین گرمای مورد نیاز استخر از یک یا چند دستگاه بویلر در کنار یکدیگر استفاده می کنیم.
بویلر ها یا همان دیگ های آبگرم دارای دسته بندی های مختلفی هستند از جمله:
باید ذکر کرد از جمله مزیت های استفاده از دیگ فولادی نسبت به دیگهای چدنی، این است که دیگهای فولادی توان تحمل فشار بالاتری را داشته و در صورت بروز تنش های حرارتی در فشارهای پایینتر، مقاومت بالاتری را دارا هستند، که این موضوع برای تامین امنیت محیط بسیار حائز اهمیت میباشد.
متداولترین روش برای تولید آبگرم بهداشتی مصرفی و ذخیره این آب، استفاده از منابع کویلدار میباشد. در این نوع منابع، آب گرم یا بخار تهیه شده توسط بویلر، داخل یک کویل حرارتی که معمولا از چند شاخه لوله رفت و برگشتی که از جنس مس میباشد گردش نموده و پس از تبادل حرارت با دیوار لوله های مسی از کویل خارج میگردد.
تبادل حرارت انجام شده باعث گرم شدن لوله مسی و در نهایت گرم شدن آب سرد خارج لوله که آنرا احاطه کرده است میشود. جنس منبع از ورق گالوانیزه می باشد اما در صورت استفاده از ورق سیاه (فشارهای بالاتر) داخل منابع را با پوشش اپوکسی میپوشانند.
بکار رفته در منابع نیز بر حسب فشار کاری دستگاه، دمای کاری و ضریب خورندگی آب بر اساس استاندارد مخازن تحت فشار محاسبه میشود. این مخازن در دو نوع عمودی و افقی بر حسب محل نصب آنها بکار گرفته میشود.
برتری منابع کویل دار نسبت به دیگر دستگاههای تولید کننده آبگرم بهداشتی نظیر منابع دو جداره این است که فقط از یک بدنه استفاده شده و پس از بروز اشکالاتی مانند ترکیدگی و یا رسوب گرفتگی کاملا قابل تعمیر میباشند. ضمنا بخاطر وجود منبع اصلیانتقال حرارت (کویل) در داخل منبع، افت حرارتی آن بسیار کم میباشد.
برای محاسبه و تعیین اندازه مبدل حرارتی استخر و جکوزی روشهای متعددی وجود دارد، مبدل حرارتی برای استخر باید بتواند در زمان راه اندازی، آب استخر را به درجه حرارت مناسب رسانده و همچنین در حین کار استخر افت های حرارتی را جبران کند
دو نوع رایج مبدل های حرارتی مورد استفاده در استخر ها به شرح زیر است:
یکی از پرکاربردترین دستگاهها در تاسیسات،پمپها هستند که وظیفه جابجایی و انتقال آب را بر عهده دارند. پمپهای سانتریفوژیا همان گریز از مرکز در دو نوع یک طبقه و چند طبقه در بازار وجود دارد. پمپهای مورد استفاده در استخرها از نوع سانتریفوژ یک طبقه بوده و ظرفیت آن باید به گونه ای باشد که حداقل 3 بار در شبانه روز آب کل استخر را سیرکوله (گردش برای فیلتراسیون) کند. از دیگر پمپهایی که در سیستم سیرکولاسیون موتورخانه استخر از آن استفاده می شود میتوان به پمپهای خطی اشاره کرد که معمولا برای گردش آب تصفیه جکوزی از این نوع پمپ استفاده میشود.
در یک استخر در قسمت های زیر نیاز به پمپ می باشد: